Mỹ “đi dây” ở Ai Cập

 SGTT.VN - Hôm 15.7, trợ lý ngoại trưởng Mỹ William Burns đã viếng thăm chính thức các lãnh đạo nhất thời của Ai Cập ở Cairo, giữa lúc Ai Cập chuẩn bị đối mặt với những cuộc biểu tình mới của phe ủng hộ tổng thống bị lật đổ Mohammed Morsi. Burns là viên chức cao cấp trước hết của Mỹ đến thăm Ai Cập kể từ khi Morsi mất chức vào ngày 3.7 – một biến cố chia rẽ sâu sắc xã hội Ai Cập và đe dọa hủy hoại những cố gắng đưa giang sơn này đến một hệ thống cai trị dân chủ. 

Trợ lý ngoại trưởng Mỹ William Burns (giữa phải), hội nghị với tổng thống nhất thời Ai Cập (phải), trong khi đại sứ Mỹ tại Ai Cập Anne Patterson đang lắng nghe (thứ hai từ bên trái), tại dinh tổng thống ở Cairo hôm 15.7.Ảnh: AP  đấu bạo động Gần hai tuần sau khi bị lật đổ, Morsi vẫn bị giam ở một nơi bí mật, trong khi nhiều thành viên và lãnh đạo của tổ chức Anh em Hồi giáo bị bắt giữ, ba mạng vệ tinh của Hồi giáo bị đóng cửa. Hôm 14.7, ủy viên công tố đóng băng tài sản tài chính của các lãnh đạo cấp cao của Anh em Hồi giáo. Sáng sớm 15.7, các chiến binh Hồi giáo trên bán đảo Sinai bắn đạn pháo trúng một xe buýt, giết chết ba người và làm bị thương 17 người. Rời khỏi nơi đóng đô chính, hàng ngàn người ủng hộ Morsi chứa chan một quảng trường lớn, chặn một cây cầu là mạch giao thông chính của đô thị. Họ đốt vỏ xe làm chướng ngại vật và ném đá vào cảnh sát sử dụng lựu đạn cay, trong khi phe chống Hồi giáo lao vào đánh và kéo lê một số người đến trạm cảnh sát. Nhóm ủng hộ Morsi cũng tập kết ở đại học Cairo, bên kia sông Nile và ở nhiều đô thị khác trên khắp Ai Cập. Ít nhất 22 người bị thương trong các vụ đụng độ ở Cairo. bạo động phản ảnh một sự sụp đổ gần như hoàn toàn trong đời sống chính trị của Ai Cập. Các ứng viên Hồi giáo từng chiếm đến 3/4 số ghế trong bầu cử quốc hội trước. Nhưng, giờ đây, người Hồi giáo lên án vụ lật đổ Morsi của quân đội là một cuộc đảo chính bất hợp pháp một chính phủ dân cử. Họ khước từ đàm phán với các viên chức do quân đội chỉ định, cũng không tham gia kế hoạch của một tiến trình chính trị mới. Thế “đi dây” của Mỹ Theo Kathryn Stapley của France 24, các chiến trường ủng hộ và chống Morsi đều không hoan nghênh chuyến đi của Burns, cho dù Mỹ trợ cấp Ai Cập mỗi năm 1,3 tỉ USD. Những thanh niên từng vận động kiến nghị Tamarod, đảng Hồi giáo cực thủ cựu Al Nour và các viên chức của Anh em Hồi giáo, tất truyen hinh an vien co bao nhieu kenh thảy đều nói họ sẽ không gặp Burns. Chiến dịch Tamarod dẫn đầu cuộc biểu tình ngày 30.6 lật đổ Mohammed Morsi khước từ gặp Burns, vì cho rằng Mỹ đứng về phía Anh em Hồi giáo. Trong khi đó, phe ủng hộ Morsi lên án Mỹ đứng về phía quân đội, do Washington khước từ gọi vụ lật đổ Morsi là một cuộc đảo chính quân sự chống một lãnh đạo được bầu một cách dân chủ. Được biết theo các điều khoản của luật Giúp đỡ nước ngoài năm 1961, Mỹ phải đình chỉ trợ cấp nước ngoài cho bất cứ nước nào mà lãnh đạo được bầu bị lật đổ trong một cuộc đảo chính. Cho đến nay Washington khước từ gọi lật đổ Morsi là một cuộc đảo chính. Theo các chuyên gia, đây là một cố gắng của chính phủ Obama nhằm duy trì ảnh hưởng ở nước Arập đông dân nhất thế giới, có cùng một biên giới và một hiệp định hòa bình với Israel. Hôm 15.7, trong tuyên bố rõ ràng nhất cho đến nay về phía Mỹ đối với việc lật đổ tổng thống Mohammed Morsi, phái viên Burns khẳng định Mỹ không dạo áp đặt mô hình của mình ở Ai Cập, rằng ông không ảo mộng về thái độ hoài nghi Mỹ của nhiều người Ai Cập, nhưng nhấn mạnh rằng Mỹ không ủng hộ cá nhân hay đảng phái nào ở Ai Cập, mà chỉ ủng hộ những nguyên tắc của dân chủ nhiều đảng phái. viên chức ngoại giao cao cấp của Mỹ cũng cảnh báo rằng các tướng lĩnh sẽ phá hủy “cơ hội thứ hai” của Ai Cập vào một thời kỳ chuyển tiếp dân chủ, nếu chính phủ nhất thời mới đấu đàn áp những người Hồi giáo ủng hộ Morsi. Theo Omar Ashour, chuyên gia về Trung Đông tại đại học Exeter, Mỹ đang thận trọng trong thế cờ với quân đội Ai Cập và tổ chức Anh em Hồi giáo để trấn an cả hai bên: “Tôi nghĩ Mỹ sẽ gắng hành động như là bên bảo đảm bất cứ thỏa thuận nào được ký giữa hai bên. Họ có một vài lá bài để gây sức ép với quân đội. Họ cũng sẽ nói với Anh em Hồi giáo rằng các ông đang làm bại Cairo cùng phần còn lại của Ai Cập, và chúng tôi có thể bảo đảm các ông được tham gia chính trường cũng như ngăn chặn đàn áp đang diễn ra cho các thành viên của tổ chức Hồi giáo”. Tiến trình chính trị mới của Ai Cập Một “lộ trình” chuyển tiếp của chính phủ do quân đội chỉ huy nhằm “đẩy nhanh Ai Cập trở lại một chính phủ dân cử càng sớm càng tốt”. Hiện tại, kế hoạch này dự kiến chọn một ban hội thẩm gồm mười người để soạn thảo một bản hiến pháp điều chỉnh trong chưa đầy một tháng, và hai tháng sau đó, một hội đồng 50 người sẽ được chỉ định từ các khu vực cử tri khác nhau để xem lại kế hoạch. Chương trình cải tổ gần như ngay sau đó sẽ được trưng cầu dân ý. Tuy nhiên, theo các học giả về luật pháp, lộ trình này ít có chỗ cho nhân dân bàn cãi hay tham gia. Võ Phương ( France 24, New York Times )