Cũng theo già làng Bh'riu-Pố, địa điểm các chàng trai Cơ Tu chuộng để chọn làm nơi "ngủ duông" là những khu vực cách thật xa bản làng, nằm tít tận trong rừng sâu hoặc sát bìa rừng
Theo A Lăng Xiêng, đa phần các vụ "bắt vợ" về nhà sung túc đều thành công. Ông B'rac kể: Tập tục này chỉ dành cho những cô gái chưa có chồng, chứ đã được gả vào nhà người khác thì già làng không cho phép "bắt" thêm lần nữa. Hình phạt nhớ đời dành cho các chàng trai khi phải mang heo đến xin tội từng nhà Tự do "bắt vợ" Tập tục văn hóa tiền hôn nhân tấn sĩ Lê Đức Luận (nhà nghiên cứu văn hóa) cho biết: "Ngủ duông" hay còn được gọi là "ngủ mái" là một phong tục tập quán độc đáo của đồng bào Cơ Tu đang sinh sống ở các khu vực miền núi từ các tỉnh Quảng Nam đến Quảng Trị.
Nét đặc biệt trong phong tục này là họ chỉ tâm tư dưới đêm trăng, chứ không bao giờ có những chuyện đi quá giới hạn trên thể xác". Suốt quá trình "ngủ duông", có thể một hoặc nhiều đôi trai gái cùng lúc ngủ giao lưu, họ không giới hạn về thời gian mà chỉ cần kết quả tìm hiểu nhau có thành vợ thành chồng hay không mà thôi. "Tùy theo mức độ vi phạm mà xử lý nhưng đều theo thông tục.
Sau khi xây xong nhà, ban ngày các cặp "tình nhân" không ở đó mà về lại bản làng để làm việc, sinh hoạt chung trong cộng đồng. Tuy các đôi nam nữ có quyền tự do tìm hiểu về nhau nhưng luật tục từ ngàn xưa của đồng bào Cơ Tu quy định hình thức xử phạt rất rõ ràng với những ai không tuân theo.
Chính vì sự tự do nhưng không đi quá sự cho phép nên họ có thể "ngủ duông" với nhau từ vài ngày cho đến một tháng. Người con trai đó phải mua một con heo trắng, xách ngược bốn chân lên trời đi đến từng nhà một trong làng xin tội. Còn người nam gây ra chuyện đó cũng phải chịu những hình phạt hết sức trinh nữ.
Ở tập tục này, những chàng trai sinh ra trong một gia đình có nhiều của cải sẽ chiếm ưu thế. Nếu hợp nhau thì sau vài lần đi như vậy, họ có thể trở nên vợ chồng. Kể cho chúng tôi nghe tên những cụ trong làng đã nên nghĩa vợ chồng nhờ tục "bắt vợ" trước đây, già làng A Lăng Xiêng (60 tuổi, trú thôn Knoonh 3, xã Ga Ri, huyện Tây Giang) cho biết: "mặc dầu tập tục này đến nay đã không còn nữa nhưng đó là một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào tôi trong những năm trước đây.
Bởi, một khi bác mẹ các cô đã nhận lễ thì dù không muốn, các cô vẫn phải "đi duông" cùng người con trai đó. Tập tục này chỉ xuất hiện vào các dịp Tết đến xuân về hoặc trong những dịp lớn của làng như: Lễ ăn mừng nhà Gươl, lễ ăn mừng lúa mới, lễ hội Pơ Ngoót (lễ ăn thề kết nghĩa anh em giữa hai làng Cơ Tu)… Các cô gái nhảy điệu múa truyền thống là dịp để các chàng trai quan sát và chọn cho mình một người hiệp để rủ đi "ngủ duông" cũng như "bắt" về làm vợ Theo lề luật đặt ra, để được đi duông với các cô gái, người con trai phải mang lễ phẩm như hạt cườm, vòng đeo cổ, các vật dụng có giá trị trong đời sống sinh hoạt đến cho nhà gái để xin "giấy phép".
Già làng sẽ thay mặt gia đình yêu cầu sính nghi và đứng ra suy tính công việc trong ngày cử hành hôn lễ cùng những nghi thức cúng Giàng.
Khoảng 5- 6h chiều, các chàng trai sẽ chuẩn bị mọi thứ cấp thiết xuất phát đến đón các nàng về "tổ ấm" riêng của mình để tự do tìm hiểu. Mặc dù rất ít trường hợp "bắt vợ" về bị trả lại nhưng khi xảy ra sự việc đó thì người Già làng trong thôn sẽ đứng ra hòa giải.
Theo đồng bào Cơ Tu thì đó là "lộ phí" để đưa cô gái về nhà. Lễ vật ở đây có thể chỉ là một con gà, con heo hoặc một vài vật dụng sinh hoạt có giá trị khác. Sau đó, đợi các cô gái ra múa điệu múa truyền thống, nhảy lửa, các chàng trai sẽ "liếc mắt đưa tình" chọn cho mình một cô nàng ưng ý, rồi mau chóng đến bắt người con gái đó lên lưng cõng về nhà, thây kệ cô gái ra sức tung hoành nhằm thoát thân trước sự chứng kiến của mọi người
Trong đêm trăng thanh gió mát, họ trao cho nhau những câu hát tiếng đàn để hòa quyện tâm hồn vào nhau, từ đó vun đắp tình cảm trong mỗi người. Đến nhà nào thì gõ cửa rồi đặt con heo trắng xuống, vỗ vào mông rồi kể vớ những việc mà mình đã làm với cô gái đó, quơ đều phải bộc lộ lại rõ ràng trước các gia đình rồi xin mọi người và Giàng trong nhà đó dung thứ", Bh'riu-Pố cho biết.
Già làng B'rac (70 tuổi, thôn A Răng 3, xã Ga Ri) cho biết: "Khi xưa, người chú của tôi cưới được vợ cũng nhờ tập tục này nhưng chỉ dám "bắt" trong những dịp bình thường bởi gia cảnh nhà chú tôi không quá no ấm".
Đây là một trong những tập tục văn hóa tiền hôn nhân của họ. Đối với người nữ, nếu xảy ra mang thai sẽ bị đuổi ra khỏi bản làng, một mình tự sống trong rừng sâu, không được giao dịch với bất cứ ai. Với đồng bào dân tộc Cơ Tu, họ chỉ cần thích một người nào đó thì có thể "bắt" ngay về làm vợ của mình.
13 tuổi đã "ngủ duông" Già làng Bh'riu-Pố (65 tuổi) của thôn Arớh, xã Lăng (huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam) kể lại: "Hằng năm, cứ vào khoảng tháng 9, tháng 10, khi mùa màng đã xong vụ, lương thực được chất đầy kho, các nam thanh nữ tú ở độ tuổi 13 trở lên trong làng được quyền chọn người mình thích để đi "ngủ duông".
Những lần "bắt vợ" đều mang về cho gia đình những cô con dâu đẹp người đẹp nết. Nhiều chàng trai chỉ chọn cách dựng lên một cái chòi nhất thời bằng cây lá trong rừng kiếm được, song phải che mưa che nắng và mọi người không nhìn thấy. Trong trường hợp quan hệ tình dục bừa bãi và xảy ra mang thai ngoài ý muốn thì đôi nam nữ đó phải chịu sự trừng trị rất nặng từ các Giàng và già làng.
Cũng như tục "ngủ duông", các chàng trai chọn và bắt những cô vợ cho mình trong những ngày lễ, sau khi chấm dứt mùa vụ và mỗi độ xuân về".
Nguyễn Cường - chu du. Đặc biệt, ở tập tục này không hề có sự tranh giành giữa các chàng trai, bởi dù nhiều người cùng chọn một cô nhưng ai nhanh chân "bắt" được trước thì sẽ là của người đó.
Chọn được nơi chấp nhận, các chàng trai sẽ bắt đầu tự mình đi kiếm những vật liệu cấp thiết về để xây dựng "chốn riêng tư". Chỉ có điều, người dân trong làng đều phải biết địa điểm đó. Ở những ngày lễ của làng, các chàng trai ấm no sẽ tập trung bên cạnh mình những người bạn bằng tuổi hoặc nhỏ tuổi hơn để khoa trương thân thế.
Già Bh'riu-Pố kể: "dù rằng ngủ chung với nhau trong một chòi nhỏ, sinh sống như vợ chồng nhưng các chàng trai chỉ được phép tâm tư, ăn uống cùng nhau, hôn vào môi và cùng lắm là sờ vào "bầu sữa" của các cô gái, ngoài ra không được làm chuyện gì đi quá giới hạn.
Theo đó, gia đình nhà trai phải mang lễ phẩm đến "bồi hoàn" cho gia đình nhà gái vì tội làm ảnh hưởng đến "danh tiếng" người con gái. Kỳ lạ là không có ai vào can ngăn hay viện trợ mà họ còn vỗ tay hô hào để động viên ý thức cho người con trai bắt vợ thành công. Thậm chí, một chàng trai có thể làm điều đó với nhiều người con gái khác nhau trong làng".
Việc có đi "ngủ duông" hay không hoàn toàn phụ thuộc vào độ hoành tráng của lễ vật và sự quyết định của bác mẹ cô gái.
No comments:
Post a Comment