Năm 2015, Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) sẽ đi vào hoạt động, một thị trường, một khu vực đầu tư thống nhất của 10 nước ASEAN sẽ hình thành
Yêu cầu về cải cách thể chế thiết chế nào, doanh nghiệp ấy. Lý do vì Việt Nam thường cộng cả phần vốn góp của đối tác Việt Nam trong liên doanh, thường là giá trị đất trong khi các tổ chức quốc tế chỉ tính phần vốn (equity) chuyển vào của đối tác nước ngoài, không kể phần tín dụng của dự án.
Giữa các bên và giảm sự lệ thuộc của nền kinh tế vào khu vực ĐTNN. Riêng khoản này đã làm giảm thu 226 tỉ đồng/quí cho Bắc Ninh trong nửa đầu năm 2013. Tác động lan tỏa thấp, chuyển giao công nghệ không thành mỏng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng liệt kê hàng loạt công ty nước ngoài như Toyota, Samsung, Ford, Honda, Intel. Chỉ riêng Samsung Electronics Vietnam nhập cảng quờ quạng linh kiện điện thoại từ Samsung China để năm 2013 có thể xuất khẩu lên đến trên 20 tỉ đô la Mỹ đã làm nhập siêu từ Trung Quốc tăng rất mạnh.
Hy vọng về ĐTNN sẽ chuyển giao công nghệ, có tác động lan tỏa đã không trở nên hiện thực. Đó là những thành quả rất đáng trân trọng. Tuy kim ngạch xuất khẩu lớn nhưng giá trị gia tăng tại Việt Nam của công nghiệp lắp ráp, gia công của ĐTNN chỉ khoảng 10-20%, vì vậy nhập khẩu của ĐTNN tăng lên rõ rệt.
Do sự phân cấp mạnh nhưng năng lực giám định thấp, lại thiếu sự giám sát chém, nên có không ít tỉnh đã cấp phép cho những nhà ĐTNN “dỏm”, phải thu hồi giấy phép ĐTNN có quy mô vài chục tỉ đô la Mỹ sau khi để đất hoang hóa nhiều năm, có nơi đến hơn 10 năm.
Số vốn thực hành của ĐTNN được Việt Nam công bố thường cao hơn nhiều so với số liệu của Quỹ Tiền tệ quốc tế và UNCTAD. Trong không ít trường hợp, dấu hiệu “lợi ích nhóm” đã thấy rõ trong việc cấp phép ĐTNN, gây bất lợi cho sơn hà, bán rẻ tài nguyên.
Thực tại cho thấy thẩm định về môi trường đối với ĐTNN rất qua loa, thường chỉ là tiền kiểm. Câu hỏi đặt ra là Việt Nam có thể hy vọng thực hành công nghiệp hóa và đương đại hóa bằng ĐTNN không? Kết quả đạt được cho đến nay cho phép giải đáp là chẳng thể công nghiệp hóa đất nước theo hướng hiện đại chỉ trông chờ vào ĐTNN mà không phát triển những doanh nghiệp dân tộc, có thương hiệu cạnh tranh trên thị trường thế giới, làm biểu tượng cho sơn hà Việt Nam.
Những bất lợi từ khu vực ĐTNN bắt nguồn từ những yếu kém về thiết chế và chính sách của nước ta. Đã đầu tư vào Việt Nam như một thành quả.
Nếu thầy dạy giỏi thì hổ sẽ giúp thầy trình diễn, kiếm bộn tiền. Điều đáng chú ý là có đến khoảng 50% tổng số doanh nghiệp ĐTNN báo lỗ liên tiếp trong ba năm, trong đó ở Bình Dương có đến 200/1. Nắm khâu phân phối, các siêu thị ép giá, giảm tỷ lệ lợi nhuận đối với nhà sinh sản Việt Nam, thậm chí ép các doanh nghiệp in thương hiệu Việt của mình rất nhỏ so với thương hiệu của siêu thị.
Nhằm phá vỡ thế bị phong bế, cấm vận, Việt Nam đã quyết định lôi cuốn ĐTNN trước khi cho phép kinh tế tư nhân trong nước ra đời, với những khuyến khích rất cao.
Giải pháp cho tình hình này không thể là quay lại tụ hợp quan mà phải điều chỉnh chừng độ phân cấp cho thích hợp với năng lực của các tỉnh, đô thị, nâng cao năng lực thẩm định dự án ĐTNN của các địa phương, hoàn chỉnh quy trình thẩm định dự án, năng lực nhà ĐTNN và đảm bảo các cân đối liên ngành, quy hoạch ngành và vùng.
Cuốn ĐTNN có thể so sánh với mời hổ vào nhà mình. Đã đến lúc phải cân đối lại giữa chính sách cuốn ĐTNN bằng mọi giá trong khi không trọng phát triển các doanh nghiệp dân tộc của Việt Nam. Thành thử, tỷ trọng thu ngân sách từ ĐTNN rất khiêm tốn, tối đa cũng chỉ đạt 14,3% tổng thu (năm 2011), trong đó chủ yếu là thuế giá trị gia tăng, chiếm 36% số thu từ ĐTNN, là loại thuế do người tiêu dùng phải gánh chịu khi mua hàng hóa.
Chuyên đề tuần này của TBKTSG nhìn lại vấn đề này không ngoài mục đích làm sao để cuộn đầu tư hiệu quả hơn, cân bằng lợi. Nếu thầy dạy giỏi thì hổ sẽ giúp thầy trình diễn, kiếm bộn tiền.
Song, số các tập đoàn xuyên nhà nước đầu tư vào Việt Nam còn quá thấp và các công ty đó chẳng thể thay thế thương hiệu của các doanh nghiệp dân tộc Việt Nam, chẳng thể đại diện cho nền kinh tế và giang sơn Việt Nam. 590 doanh nghiệp ĐTNN lỗ quá vốn chủ sở hữu.
Chỉ có 5% doanh nghiệp ĐTNN có công nghệ cao, 80% có công nghệ trung bình thấp, và số giao kèo chuyển giao công nghệ, bí quyết rất hạn chế. Những vấn đề chẳng thể xem thường Tuy vậy, cũng còn không ít điều cần được coi xét một cách nghiêm trang về hiệu quả của ĐTNN đối với nền kinh tế quốc dân. Cũng do địa phương cấp phép mà thiếu sự cân đối liên ngành ở cấp trung ương nên tạo ra sự mất cân đối nghiêm trọng về năng lượng, giao thông, vận tải, lao động.
Thí dụ như một nhà máy ĐTNN luyện thép từ sắt vụn của Trung Quốc với công nghệ lạc hậu ở thái hoà đã tức tốc nâng mức tiêu thụ điện của cả tỉnh lên gấp đôi! Việc lôi cuốn ĐTNN không theo quy hoạch, kế hoạch đã tạo ra sự mất cân đối cả về ngành (như sắt thép, xi măng, lắp ráp ô tô. Cuộc cạnh tranh cuộn ĐTNN giữa các tỉnh đạt đến cao trào, nhiều tỉnh đã bằng lòng “đục tường, phá đáy” về ưu đãi thuế, giảm giá đất vượt quá quy định của pháp luật, làm tổn hại đến lợi ích chung của nền kinh tế quốc dân
Trường hợp tiêu biểu là Coca-Cola báo lỗ liên tiếp từ khi thành lập (năm 2004) đến nay trong khi doanh thu liên tiếp tăng mạnh và cam kết đầu tư 300 triệu đô la Mỹ trong ba năm tới để mở mang sinh sản. Ảnh: Thanh Tao. Thành tựu của 25 năm Đến hết tháng 12-2012, cả nước có 14. Các ưu đãi đối với ĐTNN về thuế, tiền thuê đất. Ô nhiễm môi trường - thực trạng đáng báo động Một vấn đề nhức nhối khác là các doanh nghiệp ĐTNN gây ô nhiễm môi trường khá nghiêm trọng nhưng trong hội thảo 25 năm ĐTNN, bẩm của Bộ Tài Nguyên và Môi trường chỉ đề cập đến chính sách dùng đất cho ĐTNN mà không hề đề cập đến vấn đề bảo vệ môi trường! Những vụ Vedan ở Đồng Nai hay Tung Kuang ở Hải Dương chỉ là những tảng băng nổi.
Tỷ trọng lao động được dùng cũng chỉ chiếm khoảng 3% tổng lao động từng lớp, thấp hơn hẳn so với tỷ trọng ĐTNN trong GDP nêu trên. Luật Đầu tư nước ngoài được ban hành tháng 12-1987, sớm hơn ba năm so với Luật Công ty và Doanh nghiệp tư nhân ra đời vào tháng 12-1990. ) Cũng như về vùng, đem lại những hệ lụy không nhỏ về kinh tế - tầng lớp.
Tháng 4-2013, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức hội thảo đánh giá 25 năm cuộn ĐTNN với những con số gây ấn tượng mạnh. (TBKTSG) - LTS: Những đóng góp của khu vực đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đối với sự phát triển của kinh tế Việt Nam là chẳng thể phủ nhận, tuy nhiên những vấn đề nảy từ thực tại cuộn đầu tư cũng để lại không ít hệ lụy. Tương thích cho nền kinh tế. Tình trạng gây ô nhiễm môi trường là phổ thông và khá nặng nề.
Nếu thầy dạy hổ quá yếu thì hổ có thể ăn thịt cả thầy! Trong những năm gần đây, ĐTNN ở Đông Nam Á đã có xu hướng chuyển sang Indonesia, Myanmar và Yêu cầu canh tân thiết chế để nâng cao năng lực cạnh tranh ngày càng cấp bách.
Cuốn đầu tư nước ngoài có thể so sánh với mời hổ vào nhà mình. Các chính sách và thể chế của nước ta phải canh tân mạnh mẽ để phát huy lợi thế của nền kinh tế nước ta trong tình hình mới. Rưa rứa, Metro Cash & Carry, Adidas. Có thể thấy ngay vì sao các nước đầu tư nhiều vào sinh sản xi măng ở Việt Nam, không chỉ để khai hoang tài nguyên mà còn khai phá cả về môi trường.
Các tiêu chí đánh giá thành tích không chỉ dựa vào tốc độ tăng GDP (thường được thổi lên quá cao so với thực tiễn) mà bao gồm một tụ tập các tiêu chí về hiệu quả kinh tế - tầng lớp, môi trường sống, khắc phục tư duy nhiệm kỳ và lợi ích nhóm.
Thực tại cho thấy tư tưởng “thành tích chủ nghĩa”, chạy theo số lượng, tư duy nhiệm kỳ theo kiểu “nhiệm kỳ tôi phải hơn nhiệm kỳ trước”, đã thúc đẩy không ít địa phương chạy theo những thành tích giả tạo về công nghiệp hóa, đương đại hóa, cho phép các nhà ĐTNN khai khẩn tài nguyên, đất đai, khoáng sản nhưng không đem lại lợi.
Khu vực ĐTNN đóng góp 19% GDP cả nước (năm 2011), vốn ĐTNN chiếm 24,3% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, doanh nghiệp ĐTNN đóng góp đến 65% giá trị xuất khẩu của cả nền kinh tế, tạo hơn 2 triệu việc làm, xúc tiến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, đương đại hóa. Trong khi doanh nghiệp tư doanh trong nước phát triển ở quờ các tỉnh, thành phố với mức độ khác nhau thì ĐTNN không vào các vùng sâu, vùng xa, rất ít vào nông nghiệp.
Hơn thế nữa, không ít thương hiệu Việt Nam đã được nước ngoài mua lại. Nếu Hàn Quốc đã thành công trong việc phát triển khâu phân phối hoàn toàn dựa trên các công ty Hàn Quốc, chuỗi siêu thị Wal-Mart cũng đã phải ra đi và Nhật Bản kiểm soát rất chém ĐTNN vào phân phối thì các địa phương Việt Nam lại quá phóng khoáng trong cấp phép cho ĐTNN về phân phối: địa điểm tốt nhất, đất rộng nhất dành cho các nhà ĐTNN trong khi các siêu thị Việt Nam thua ngay trên sân nhà.
Nếu thầy dạy hổ quá yếu thì hổ có thể ăn thịt cả thầy! Đầu tư nước ngoài cũng góp phần cải thiện cán cân tính sổ quốc tế về vốn của Việt Nam trở nên dương trong khi nhập siêu vẫn trầm trọng và cân đối trương mục vãng lai thẳng bị thâm hụt.
Ví dụ như Samsung Electronics Vietnam xuất khẩu điện thoại sáng ý Galaxy lên đến 12,5 tỉ đô la (năm 2012) cũng hầu như không đóng thuế thu nhập doanh nghiệp bao nhiêu và đầu năm 2013, khi vào khu chế xuất cũng không phải đóng thuế giá trị gia tăng.
Trong những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu tăng cao cốt yếu dựa vào ĐTNN trong khi xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước sút giảm.
Cũng cao hơn, lâu dài hơn nhiều so với doanh nghiệp trong nước cho đến khi Việt Nam thực hiện cam kết gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới, tạo ra sân chơi đồng đẳng với Luật Đầu tư chung năm 2005. Nghị định 115-CP ngày 18-4-1977 được ký trong khi chiến dịch cải tạo tầng lớp chủ nghĩa đối với kinh tế tư nhân và hợp tác hóa nông nghiệp đang được đẩy mạnh trong cả nước, nhất là ở miền Nam.
522 dự án ĐTNN còn có hiệu lực với tổng số vốn đăng ký 210,5 tỉ đô la Mỹ, trong đó vốn thực hành là 100,6 tỉ đô la, chiếm 47% vốn đăng ký. Số dự án được cấp phép tăng lên nhưng mặt trái cũng bộc lộ quá rõ.
Gần đây, cùng với việc nhập Tổ chức Thương mại thế giới, cam kết mở cửa thị trường nội địa, một khuynh hướng rất đáng lo ngại là ĐTNN nắm khâu phân phối và tác động trái lại đối với doanh nghiệp Việt Nam. Các quy định của Việt Nam quá lạc hậu trong khi công tác thanh, thẩm tra có nhiều bất cập, thậm chí có dấu hiệu thụ động nên thường không hoặc chậm phát hiện cho đến khi tác hại môi trường đã rất nghiêm trọng.
Lê Đăng Doanh Nhiều doanh nghiệp nước ngoài đang dần lấn sân doanh nghiệp trong lĩnh vực phân phối, bán lẻ.
No comments:
Post a Comment